Płodozmian: co to takiego?
Płodozmian to praktyka agronomiczna polegająca na naprzemiennym wysiewie różnych gatunków roślin na tym samym polu przez określony czas. Uprawy są wysiewane w tej samej kolejności, rok po roku, w cykl...
Płodozmian - system uprawy przynoszący liczne korzyści
Płodozmian to planowane następstwo upraw na tym samym polu, zgodnie z określoną sekwencją roślin. Może być częścią planu zmianowania upraw, który obejmuje wszystkie płodozmiany w gospodarstwie lub w danym regionie. Alternatywą jest brak zmianowania, czyli system monokulturowy(np. kukurydza po kukurydzy) lub prosty rodzaj płodozmianu, np. dwuletni (soja-kukurydza) lub trzyletni (rzepak-pszenica-jęczmień). Możliwe są bardziej złożone kombinacje, zwłaszcza w gospodarstwach hodowlanych, w rolnictwie konserwującym lub ekologicznym.
Stosowanie właściwego systemu płodozmianu: rodzaje upraw
Od czasów średniowiecza, rolnictwo na całym świecie wypracowało liczne sposoby planowania płodozmianu — w tym klasyczny trzyletni system z ugorowaniem. Metody te są częścią tak zwanych praktyk agroeko...
Międzyplony: definicja i cele agronomiczne
Międzyplony to rośliny okrywowe uprawiane między plonami głównymi. Realizują one cele agronomiczne, ekonomiczne i wynikające z przepisów. Mogą być przeznaczone do zbioru lub nie. W tym drugim przypadk...
Uprawy jare
Uprawy jare wysiewa się między lutym a majem. Ich nazwa wywodzi się od terminu siewu. Uprawy ozime są wysiewane od września do listopada. Rośliny używane do siewu wiosennego to często gatunki takie ja...
Okresy międzyplonowe oraz terminy siewu roślin okrywowych
Okres międzyplonowy to czas pomiędzy zbiorem jednej uprawy a siewem innej na tym samym polu. Jego długość różni się w zależności od zasianych upraw. Na ogół zalecane jest przykrycie gleby. Często jest...
Korzyści płynące ze stosowania płodozmianu
Płodozmian niesie ze sobą dwie zasadnicze korzyści. Odpowiednio zaplanowany płodozmian może przerwać cykl rozwojowy agrofagów powiązanych z poszczególnymi rodzinami roślin: zwłaszcza szkodników i chwastów. Co pozwala ograniczyć nakłady na ich zwalczanie.Druga korzyść dotyczy poprawy jakości gleby. Celem jest poprawa żyzności, dostarczenie składników odżywczych i zwiększenie plonów, a osiąga się to dzięki uprawie roślin o zróżnicowanym i uzupełniającym się zapotrzebowaniu na składniki odżywcze i różnych systemach korzeniowych. Aby poprawić strukturę zarówno wierzchniej, jak i głębszych warstw, można zasiać poplony, a ich pozostałości pozostawić na polu dla wytworzenia materii organicznej.
Korzyści płynące ze stosowania płodozmianu:
- poprawa żyzności i struktury gleby,
- zwiększenie planów,
- ograniczenie erozji gleby,
- zmniejszenie liczebności szkodników, chwastów i pasożytów specyficznych dla danych upraw.
Wady i zalety płodozmianu
Dywersyfikacja upraw na polu w ramach płodozmianu wymaga dogłębnej znajomości każdego gatunku i związanej z nim metody uprawy. Obliguje to zatem do większych kompetencji technicznych niż w przypadku pracy z pojedynczą uprawą. Niezbędne są również różne maszyny rolnicze: kukurydza nie jest wysiewana w taki sam sposób, jak na przykład pszenica lub okrywa zielona w mieszance. Wadą może być natomiast początkowy, wysoki koszt inwestycji. Można jednak temu zaradzić, dzieląc zakupy z sąsiadami lub korzystając ze sprzętu firm usługowych. Jeśli jesteś częścią grupy producentów rolnych, możesz nie tylko współdzielić maszyny, ale także wymieniać się najlepszymi praktykami w celu udoskonalenia płodozmianu.
Wady płodozmianu:
- zwiększenie początkowego kosztu inwestycji,
- potrzeba dodatkowych szkoleń, aby zdobyć niezędne umiejętności związane z uprawą,
- poplony, których uprawa może być mniej opłacalna,
- większe nakłady pracy.
Dlaczego płodozmian staje się znowu coraz bardziej popularny?
Praktyka płodozmianu pojawiła się w średniowieczu wraz z dwupolówką, a następnie trójpolówką. Celem była regeneracja gleby po każdym zbiorze. W tamtym czasie nie było technik rolniczych ani nawożenia, które mogłyby zapewnić zadowalające plony. Zalecano stosowanie naprzemiennie 2 lub 3 gatunków roślin, z uprawą zbóż ozimych, takich jak pszenica lub żyto, następnie zbóż jarych (jęczmień lub owies), a na koniec ugorowanie. Rośliny strączkowe zostały wprowadzone do płodozmianu w XIX wieku, co doprowadziło do znacznego wzrostu plonów w Europie. Wkrótce potem do zwiększenia plonów przyczyniło się również wprowadzenie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Jednocześnie, w niektórych regionach zniknęły płodozmiany. Systemy monokulturowe były bardziej opłacalne i łatwiejsze w zarządzaniu. Ponadto, powojenna polityka rolna zachęcała do stosowania systemów opartych na jednej uprawie, aby móc wyżywić ludność. W ostatnich latach, ze względu na pogorszenie się stanu większości gleb uprawianych w monokulturze i zanik niektórych składników, a także bardziej zorientowaną na środowisko politykę rolną, praktyki z wykorzystaniem płodozmianu wracają do łask. Obecnie obejmują one zimowe uprawy okrywowe lub międzyplony, które chronią glebę i wodę.
Przykłady płodozmianu:
- dwuletni: pszenica-soja, kukurydza-pszenica,
- trzyletni: rzepak-pszenica-jęczmień,
- czteroletni: soja - rzepak - pszenica – kukurydza,
- złożony: kukurydza - soja - kukurydza - soja - lucerna*4 lub rzepak - pszenica ozima - jęczmień jary - kukurydza - pszenica ozima - groch jary lub pszenica - pszenżyto - bobik - pszenica - orkisz - kukurydza.
Krok naprzód dzięki wprowadzeniu roślin okrywowych jako międzyplonów
Wysiew roślin okrywowych między plonami głównymi w płodozmianie jest powszechnie praktykowany i stanowi część zmianowania. Rośliny okrywowe to zazwyczaj trawy, rośliny bobowate lub krzyżowe, zarówno w siewie jednogatunkowym, jak i w mieszankach wielogatunkowych. Istnieje wiele powodów, dla których warto wysiewać rośliny okrywowe: mogą być stosowane do ochrony wód przed zanieczyszczeniem, ponieważ usuwają azotany z gleby w okresach krytycznych. Po zniszczeniu mogą one dostarczać azot (zielony nawóz) kolejnym uprawom. Można je również stosować między dwiema uprawami, aby poprawić strukturę gleby i jej żyzność. Rośliny okrywowe zapobiegają również erozji gleby w okresach deszczowych jesienią. Niektóre rośliny okrywowe są wykorzystywane jako międzyplony, poplony lub dodatkowa pasza dla zwierząt gospodarskich. Mogą być również wykorzystywane w procesie metanizacji do produkcji gazu lub energii elektrycznej (rośliny okrywowe uprawiane na biopaliwa).
Cele stosowania okrywy zielonej:
- ograniczenie ryzyka zanieczyszczenia wody azotanami,
- wykorzystanie jako zielony nawóz dla następnej uprawy,
- redukcja erozji,
- poprawa struktury i żyzności gleby,
- przerwanie cyklu poprzedniej i kolejnej uprawy.