27 cze 2022 Zbiór zielonek

Idealna pasza - minimum strat

Aby utrzymać wysoką wartość pokarmową, uniknąć szkodliwych skutków zdrowotnych, a tym samym nie pogorszyć produktywności zwierząt, ważne jest, aby ograniczyć do minimum ubytki paszy podczas jej przechowywania. Głównymi czynnikami powodującymi psucie się kiszonek są bakterie gnilne, drożdże i pleśnie. Są one odpowiedzialne za zmiany koloru, zapachu i konsystencji paszy oraz powodują straty energii i składników odżywczych. Ponieważ zainfekowane obszary paszy prowadzą do utraty całej partii paszy i nie mogą być skarmiane.

Bakterie gnilne

Bakterie te rozwijają się w warunkach tlenowych, gdy do środka dostaje się woda i powietrze. Z tego względu porażone miejsca znajdują się głównie pod uszkodzoną folią oraz na obrzeżach kiszonki, gdzie folia nie zabezpiecza prawidłowo materiału.

Bakterie gnilne mogą również powodować pogorszenie stanu całego zapasu kiszonki. Jest ona szczególnie zagrożona, jeśli została już zdestabilizowana z powodu innych czynników, takich jak clostridia. Ponadto powoduje to duże straty energii i silną degradację białka.

Uwaga: zainfekowany materiał nie mogą być podawany zwierzętom.

Drożdże

Drożdże rozwijają się w warunkach tlenowych i beztlenowych. Są one szczególnie niebezpieczne dla stabilności tlenowej kiszonek i mogą powodować straty z powodu wytwarzania ciepła. Bez tlenu drożdże fermentują cukier do alkoholu i rozmnażają się tylko w niewielkim stopniu.

Ponadto w obecności tlenu drożdże zużywają wszystkie substancje bogate w energię, takie jak cukier resztkowy, alkohol lub kwas mlekowy. Rozkład tych substancji do dwutlenku węgla i wody powoduje szybki i wysoki wzrost temperatury do 50°C i powyżej tej temperatury, co prowadzi do dużych strat energii i ewentualnej degradacji białka. Wzrost temperatury sprzyja także rozwojowi pleśni, zwiększa się także ryzyko zepsucia całej partii kiszonki.

Pleśnie

Pleśnie są organizmami tlenowymi, rozwijającymi się tylko w obecności powietrza i tlenu. Źle zagęszczone warstwy paszy lub przenikanie powietrza podczas przechowywania lub w fazie zadawania paszy sprzyja rozwojowi tych grzybów. Ponieważ rozkładają one kwas mlekowy, cukier i białko, mają niekorzystny wpływ na zawartość energii i składników odżywczych w kiszonce.

Obecność mikotoksyn w podawanej kiszonce jest niebezpieczna dla zdrowia zwierząt i może powodować biegunkę lub poronienia. Zakażoną kiszonkę należy usunąć i nie skarmiać nią zwierząt.

Straty energii z powodu zepsucia paszy

Poniższa tabela ilustruje wpływ psucia się produktów na zawartość energii.

Straty energii podczas przygotowania kiszonki.
Procesy	Skutki	Straty energii (%)
Oddychanie po ścięciu	Nieuniknione	1 - 2
Fermentacja (kwas mlekowy)	Nieuniknione	≈ 4
Wycieki z kiszonki	Uzależnione od procesu	0 - 8
Straty w polu	Uzależnione od procesu	1 - 5
Nieprawidłowa fermentacja (kwas mlekowy)	Do uniknięcia	0 - 10
Procesy tlenowe (w silosie)	Do uniknięcia	0 - 10
Powtórne grzanie (po wyjęciu)	Do uniknięcia	0 - 10

* Obsada zwierząt 1,5 krowy/ha
** Kompensowane przez koncentraty,

Pewien procent strat energii jest nieunikniony - są to straty spowodowane oddychaniem po ścięciu, straty podczas zgniatania i fermentacji mlekowej. Straty te stanowią minimum 5-6% w przypadku produkcji kiszonki.

Co ciekawsze, w pewnych warunkach straty energii mogą wzrosnąć nawet do 50%. Jest to spowodowane głównie wadliwą fermentacją, a przede wszystkim zepsuciem w wyniku przemian tlenowych w silosie oraz ponownym nagrzaniem po usunięciu paszy.

Źródło: Landwirtschaftskammer Niedersachsen 2014

Jak to osiągnąć ?

Zepsucie może powodować ogromne straty energii, co podkreśla znaczenie ograniczenia go do minimum. Ale od czego zacząć?

Chwytaki do kiszonki

Skuteczne i regularne zagęszczanie ścisku ma kluczowe znaczenie, ponieważ z paszy musi zostać usunięte powietrze. Tylko w warunkach beztlenowych fermentacja mlekowa może przebiegać w niezakłócony sposób, a ponadto można uniknąć bakterii gnilnych, drożdży, pleśni i przegrzewania.

Ciężar pojazdów zagęszczających musi być dostosowany do łańcucha żniwnego. W przypadku łańcuchów o dużej wydajności może być konieczne użycie większej liczby pojazdów zagęszczających na chwytaku lub nawet napełnienie dwóch chwytaków jednocześnie. Wytyczne dotyczące sporządzania kiszonki z trawy ograniczają wydajność zbioru na jeden wóz zagęszczający do 15-20 t s.m./h.*.

*Źródłó: J. MÜLLER und R. BAUER (2006): Futterkonservierung. In: Pflanzliche Erzeugung. Hrsg.: Rippel, R., R. Brandhuber, P. Capriel et al., BLV Buchverlag, München).

Kolejnymi kluczowymi zagadnieniami są rozrzucanie i wałowanie. Pasza wprowadzona do chwytaka powinna być rozłożona w warstwach o maksymalnej grubości 30 cm i ubita z prędkością jazdy około 4-6 km/h, aby uzyskać wystarczająco wysoką gęstość nasypową, wynoszącą co najmniej 200 kg SM/m³.*.

Aby uniknąć dostępu powietrza i wilgoci, ważne jest zapewnienie krótkich zbiorów bez długiego czasu napełniania chwytaka, a także terminowe i właściwe przykrycie chwytaka. Ważną rolę odgrywa również odpowiednie wyrównanie i pochylenie paszy. Zapewni to łatwy odpływ wody deszczowej z powierzchni chwytaka.

Aby ograniczyć ewentualne przenikanie powietrza podczas wyprowadzania, a tym samym zmniejszyć wytwarzanie ciepła, wymagana jest gładka powierzchnia cięcia w połączeniu z prędkością posuwu wynoszącą co najmniej 1,5 m na tydzień w zimie i 2,5 m na tydzień w lecie.

*Źródło: J. Galler (2011): „Silagebereitung von A bis Z: Grundlagen – Siliersysteme – Kenngrößen“. Landwirtschaftskammer Salzburg, 1. Auflage.

Kiszonka w belach

Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku belowanej kiszonki obowiązują te same wymagania, co w przypadku kiszonki prasowanej.

Najważniejszym czynnikiem jest uzyskanie dużej gęstości beli, jednak ważne jest również odpowiednie owinięcie beli, aby wyeliminować obecność tlenu, a tym samym niebezpieczeństwo zepsucia